Çocuklara Okuma Alışkanlığı Kazandırmanın Yolları

Ne zaman okuma ile ilgili bir yazı yazılsa veya bir konuşma yapılsa
toplumumuzun okuma alışkanlığının olmadığından dem vurulur. Sebep
olarak da sözlü gelenekten gelen bir kültürümüz olduğu veya ekonomik
sebeplerden dolayı insanlarımızın okumayı istemedikleri gibi bir çok
sebep öne sürülür. Peki ne yapmalı?
Açık söylemek gerekirse büyükler için yapacak çok bir şey yok. Çünkü
bütün köklü alışkanlıklar çocukluk yıllarında elde ediliyor. Eğer siz
yetişme çağındaki bir çocuğa okuma ile ilgili bir bilinç verir ve bunun
takibini yaparsanız başarıya ulaşırsınız. Bu yazıda çocuklarda okuma
alışkanlığını geliştirmek için bazı öneriler bulacaksınız. Okuması ve
uygulaması kolay olsun diye maddeler halinde yazmayı tercih ettim.

1. Alışkanlıklar küçük yaşlarda kazanılır.
Dolayısıyla çocuğunuza daha okuma yazmayı öğrenmeden kitabın önemini
kavratacak uygulamalar içinde olmalısınız. Kitap sadece belirli yaştaki
insanların okuması gereken bir şey değildir. Her yaşın kitabı vardır.
Çocuğunuz ilkokula başlamadan ona alacağınız boyama kitapları veya
sesli kitaplar onun kitabı ve okumayı sevmesinde ilk adımları
atacaktır. Eğer çocuğunuzun eline küçük yaşta oyuncak silah
veriyorsanız hiç boşuna mafya dizilerini suçlamayın.
Çocuğunuz belki okula gitmeden önce okuma yazma bilmiyor olabilir.
Ama siz biliyorsunuz. Dolayısıyla çocuğunuz ile kitap arasındaki ilk
bağlantıyı siz kuracaksınız. Bunu ona kitap okuyarak yapabilirsiniz.
Uyumadan önce kitap okumak ideal bir yol olabilir.

2. En iyi eğitim örnek olmaktır. Çocuğunuz muhakkak
sizi ve diğer aile bireylerini kitap okurken görmelidir. Her akşam
evlerde dizi saatleri uygulaması yapılıyor. Peki, kitap saati
uygulaması neden yok? Günün belirli bir saatinde bütün aile bireyleri
aynı anda kitap okuma saati düzenleyebilir. Çok değil günde yarım saat
veya bir saat kitap okuma seansı çocuğunuza inanılmaz bir motivasyon
kazandıracaktır.

3. Evinizde kitap konuşulmalıdır. Kitap okumayı
destekleyen bir diğer uygulamada kitabı günlük hayatın içine sokmaktır.
“Falanca kitap çok güzelmiş, şundan bahsediyor, aynı yazarın şu kitabı
da güzel” gibi sözler muhakkak çocuğunuzun zihninde yer edecektir. Bir
süre sonra o da okuduğu kitaplardan bahsedecek sizin gibi konuşabilmek
için daha fazla okuma yolunu seçecektir.

4. Kitap en güzel hediyedir. Her akşam elinde
hediyeler ile eve gelen bir baba her çocuğun hayalidir. Ama baba her
akşam çikolata getiriyorsa bu ancak çocuğun dişlerinin çürümesini
sağlar Smile

Çocuğunuza her fırsatta kitap hediye etmeye çalışın. Çünkü
hediye almak sevindirici bir olaydır. Bu olay ile kitap fikri üst üstte
geldiğinde çocukta kitabın sevindirici ve değerli bir şey olduğu
izlenimi uyanacaktır.

5. Her çocuğun bir kütüphanesi olmalıdır.
Çocuğunuzun odasına yapacağınız masrafın küçük bir kısmını kütüphane
için ayırmaya ne dersiniz? Hatta imkân varsa çocuğunuz kendi
kütüphanesini kendisi yapmalı, süslemeli, boyamalı… Bu şekilde kitabı
ve kütüphaneyi daha çok sahiplenecektir. Birde üstüne “Ali’nin
Kütüphanesi” yazdınız mı tamam Smile

Kütüphane çocuğunuzda kitap alma,
kitap edinme ve biriktirme davranışlarında önemli katkılar
sağlayacaktır.

6. Çocuğunuzu mutlaka kitap evlerine ve kitap fuarlarına götürün.
Çocuğunuz devamlı süpermarket gezmelerine gideceğine biraz da kitap
gezmelerine gitmiş olsun. En azından ayda bir düzenli olarak bir kitap
mağazasını ziyaret edin. Çocuğunuzla beraber kitapları karıştırın, yeni
çıkan kitaplara bakın bütçenize göre ona bir kitap alın.
Özellikle kitap fuarları kitap bilincini geliştirmek için önemli
fırsatlardır. Kitabın ne kadar değerli bi araç olduğunu insanlara
hatırlatır. Aynı zamanda birçok insanın kitaplarla ilgilenmesi kitap
okumanın olağanüstü bir şey olmayıp doğal, olması gereken bir davranış
olduğu konusunda çocuğa bir fikir verecektir.

7. Kitap istatistikleri tutun. Çocuğunuza küçük bir
defter alıp okuduğu kitapları not etmesini söyleyin. Her ay sonunda,
her yıl sonunda okuduğu kitap sayılarını tespit edin. Kitap sayılarında
artış varsa onu ödüllendirin. Aynı zamanda tutulacak deftere
kitaplardan alıntılar da yazılabilir.

8. Çocuğunuzu kitap seçimi konusunda yönlendirin.
Yukarıda bahsettiğimiz gibi her yaşın kitabı vardır. Daha ilkokuldaki
çocuğun önüne ağır dünya klasiklerini koyarsanız baştan kaybetmiş
olursunuz. Çocuğunuzun yaşına göre okuması gereken kitapları tespit
edip bunları çocuğunuza önerin. Fakat bu kitabı okuyacaksın diye baskı
yapmayın. Çocuklar eğlenceli kitapları diğerlerine tercih edebilirler.
O zaman yemek seçiminde uyguladığınız taktiği hatırlayın. Sebze
yemeğini yemeyene tatlı yok! Çocuğunuza eğer bu kitabı okursan diğerini
de okuyabilirsin tarzı yaklaşırsanız iki kitap birden okumasını
sağlamış olursunuz.

9. Çocukların kitap yazarlarını tanımasını sağlayın.
Gerek vefat etmiş, gerek yaşayan yazarları tanımak çocuğunuzun okuma
bilinci konusunda önemli bir adımdır. Özellikle kitap fuarlarına, imza
günlerine çocuğunuzu götürüp yazarları görmelerini ve konuşmalarını
sağlayın. Çocuk yazarını bildiği bir kitabı daha heyecanla okuyacaktır.

10. Yazmak okumayı destekleyici bir aktivitedir.
Bir şey üzerine yazı yazmak o şeye alıcı gözüyle bakmak demektir.
Çocuğunuza kitap üzerine bir şeyler yazmasını önerin. Her kitap üzerine
yarım sayfa kadar yazı yazsa ve bunları biriktirse oldukça büyük bir
hazine oluşturuyor demektir.

11. Kitap ile ilgili dergileri, yazıları ve televizyon programlarını takip edin.
Televizyonlarımızda pek kitap üzerine program yok ama kitap üzerine
yayınlanan gazete ekleri, dergiler, internet siteleri var. Çocuğunuza
rehberlik ederek bunları takip etmesini sağlarsanız okuma davranışı
desteklenmiş olur.

12. Çocuğunuzu kütüphaneye götürün. Kütüphaneler
internet sayesinde yavaş yavaş eski işlevselliklerini yitirse de kitap
kurtları için hala vazgeçilmez yerler. Uygun bir zamanda çocuğunuz
kütüphaneye götürüp kütüphaneyi gezdirin. Eğer kütüphaneye üye olması
mümkün ise kendi kendine kütüphaneye üye olmasını sağlayın. Bu şekilde
kütüphaneyi benimsemesi kolaylaşacaktır.

13. Kelime oyunları kitap okumayı teşvik edebilir.
Gerek elektronik ortamda, gerekse klasik anlamda birçok kelime oyunu
bulunuyor. Çocuğunuzu şiddete dayalı oyunlar oynaması yerine bunları
oynamasını tavsiye edin. Hatta beraber ailecek oynayın. Çocuğunuza ne
kadar kelime bilirse bu oyunlarda o kadar başarılı olacağını çok kelime
bilmenin yolunun da çok okumaktan geçtiğini söylemeyi unutmayın.

14. Dergi, gazete ve diğer yayınlar takip edilmelidir.
Okuma alışkanlığı sadece kitap ile sınırlı değildir. Belki kitaplar
çocuğunuza sıkıcı gelebilir. Bu durumda dergiler imdadınıza yetişir.
Özellikle çocuk dergileri cezp edici tasarım ve içerikleri ile
çocukların gözdesidir. Bütçeniz el veriyorsa bir çocuk dergisine abone
olabilirsiniz.

15. Çocuğunuzun kitap için para biriktirmesini sağlayın.
Çocuğunuza istediği her kitabı almayın. Bazı kitaplar için para
biriktirmesini sağlayın. Böylece kendi parasıyla kitap almış olacak ve
kitabı daha çok sahiplenecektir. Bu alışkanlığı ilk başlarda harçlığına
bir kitap zammı yaparak yerleştirmek mümkün olabilir. Örneğin 2 YTL
harçlık alıyorsa 1 YTL kitap zammı yapılabilir.