tükenmez kalemin sırrı

Tükenmez kalem adı ile
bilinen bilye uçlu kalemin son yılların bir buluşu olduğu
sanılır. Halbuki bu kalemin ilk modeli 1880 yıllarında ortaya
çıkmış ama pek rağbet görmemiş, seri üretimine
geçilememiştir. Alakasız gibi gözükse de tükenmez
kalemin tekrar gündeme gelmesinde uçakların gelişmesinin
etkisi olmuştur.

Uçaklar 2-3 bin metreye çıkınca
hava basıncı oldukça azalır. Dolmakalemin haznesinde atmosferik
basınç altında doldurulan mürekkep dışarıdaki basınç
düşük olunca kendiliğinden akıp yazıları da, giysileri de
berbat ediyordu. İkinci Dünya Savaşı'nda Amerikan Hava Kuvvetleri
uçuş personeli için havada kullanabilecekleri,
mürekkep akıtmayacak bir kaleme ihtiyaç duydu. Bilye
uçlu kalem aranan bu özelliklere sahipti.
Başlangıçta sadece havacılar tarafından kullanılırken kısa
zamanda geniş halk tabakalarına da yayıldı. Tükenmez kalemlerde
mürekkep kağıda, pirinç uçtaki yuvaya yerleştirilmiş
olan minik bir bilye aracılığı ile aktarılır.

Normal yazı
kalemlerinde bu bilyenin çapı l milimetre, daha ince yazılar
için 0,7 milimetredir. Bilye mürekkebin yuvadan dışarı
çıkmasını önler ama yuvasında döndükçe
yüzeyine sıvanan mürekkebi kağıda verir. Tükenmez kalem
mürekkebi, dolma kalem mürekkebinden daha farklı, özel
bir kimyasal birleşime sahip olup çabuk kuruyan türdendir.

Mürekkep
uca sürekli ve düzgün olarak geldiğinden dolgun, temiz
ve lekesiz bir yazı yazılmasını sağlar. Genellikle bir tükenmez
kalemin 2-3 kilometre boyunda bir çizgi çizmeye yetecek
kadar mürekkebi vardır.

Tükenmez kalemdeki bilye
uç, kağıt üzerinde dolma kalem ucundan çok daha az
bir sürtünmeyle ve çok daha çabuk hareket
edebildiğinden yazma hızı büyüktür ancak bilye ucun
kağıt üzerine sürekli olarak değmesini sağlamak için
kalemi daima kuvvetle bastırmak gerekir, bu nedenle de parmaklar daha
fazla ve çabuk yorulurlar.